Toegang tot medische zorg

In België zijn er heel wat diensten en professionals die u kunnen helpen wanneer u informatie nodig heeft over gezondheid, u een gezondheidsprobleem heeft of u zich in een noodsituatie bevindt.

Een vrouw gaat naar een dokter

Hoe kan ik gezondheidszorg betalen?

Gezondheidszorg is duur. Als u een wettig verblijf heeft, kunt u zich inschrijven bij een ziekenfonds. Als lid van het ziekenfonds, heeft u verschillende mogelijkheden om uw medische kosten te verlagen:

  • Derdebetalersregeling: u betaalt bij de huisdokter enkel het remgeld. U betaalt dan € 6 voor een consultatie. Vraag ernaar bij uw dokter.
  • Globaal Medisch Dossier (GMD): kies voor een vaste huisdokter en vraag hem een GMD bij te houden. Daarmee heeft hij een volledig zicht op uw gezondheid en kan hij u beter begeleiden. Uw bezoeken aan de huisdokter met een GMD worden ook goedkoper. Het remgeld daalt van € 6 naar € 4.
  • Verhoogde tegemoetkoming: als u weinig financiële middelen heeft, heeft u misschien recht op het statuut van Verhoogde tegemoetkoming. Het ziekenfonds betaalt dan meer terug voor medische kosten. Het remgeld bij de huisdokter daalt bijvoorbeeld van € 1 met GMD en € 1,5 zonder GMD. Vraag ernaar bij uw ziekenfonds. 
Wat kost het?

Wat moet ik doen als ik geen verblijfsvergunning heb?

Als u geen verblijfsvergunning heeft, heeft u wel nog recht op medische zorg. Daarvoor kunt u ‘dringende medische hulp’ vragen aan het OCMW.

Wat is dringende medische hulp?

Het recht op gezondheidszorg is een basisrecht voor iedereen, ook voor mensen zonder wettig verblijf. Het recht op ‘dringende medische hulp’ ligt vast in de wet. Zo krijgen mensen zonder wettig verblijf ook toegang tot gezondheidszorg.

Een dokter beslist of de medische hulp al dan niet dringend is. Dringende medische hulp is meer dan de zorg waarvoor u naar de spoedafdeling van een ziekenhuis zou gaan. Deze hulp kan zowel een behandeling als preventieve zorg zijn, in een ziekenhuis of bij een dokter. Het gaat in principe om noodzakelijke zorg. Als uw dokter het noodzakelijk vindt, kan een consultatie voor anticonceptie of een abortus ook dringende medische hulp zijn en betaald worden door het OCMW.

De dokter, andere zorgverleners en het OCMW zijn wettelijk verplicht om uw privacy te respecteren en informatie over u vertrouwelijk te behandelen. De informatie die het OCMW aan overheidsdiensten geeft, mag alleen worden gebruikt om medische facturen te betalen.

Wat zijn de voorwaarden voor de procedure voor 'dringende medische hulp'?

Er zijn 3 voorwaarden om in aanmerking te komen voor dringende medische hulp:

  • U woont zonder verblijfsvergunning in België.
  • U kunt de zorg niet zelf betalen.
  • U heeft een attest van een dokter waarin staat dat het om ‘dringende medische hulp’ gaat.

Wat moet ik doen om 'dringende medische hulp' te krijgen?

Als het mogelijk is, ga dan eerst naar het OCMW van de gemeente waar u woont, voor u naar de dokter gaat. In geval van nood kunt u echter ook medische zorg krijgen van uw dokter of via de spoedafdeling van een ziekenhuis zonder eerst naar het OCMW te gaan. U moet wel zo snel mogelijk contact opnemen met het OCMW (wanneer u verzorgd wordt of onmiddellijk daarna).

Het OCMW gaat na of u aan de voorwaarden voldoet. Het voert daarvoor een sociaal onderzoek en stelt u vragen over uw financiële situatie en uw woonsituatie. Soms komt het OCMW ook bij u thuis langs.

Elke huisdokter kan u medische zorg bieden via de procedure voor 'dringende medische hulp'. Een Wijkgezondheidscentrum of Maison médicale heeft vaak meer ervaring met mensen zonder verblijfsvergunning.

U kunt ook naar een CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk) gaan als u meer informatie of juridische hulp nodig heeft.

Wat zijn mijn rechten als ik een verblijfsvergunning heb?

Fedasil of het OCMW betalen de medische kosten van asielzoekers, afhankelijk van waar ze worden opgevangen.

Als u een elektronische verblijfskaart heeft of in bepaalde gevallen een voorlopig verblijfsdocument ‘bijlage 15’ kunt u lid worden van een ziekenfonds. Ook uw echtgenote/echtgenoot, uw kinderen jonger dan 25 jaar en uw ouders kunnen zich dan inschrijven. Erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden kunnen zich dus inschrijven bij een ziekenfonds.

Wat als een zorgverlener mijn taal niet spreekt?

Een zorgverlener, zoals een dokter of sociaal werker, kan een tolk vragen om op een van de volgende manieren te tolken:

  • De tolk is aanwezig tijdens de consultatie;
  • De tolk tolkt via de telefoon;
  • De tolk tolkt indien mogelijk via een webcam.

Het is belangrijk te weten dat de tolk:

  • gebonden is aan het beroepsgeheim;
  • in de eerste persoon ('ik') zal spreken;
  • neutraal is en alles vertaalt zonder informatie toe te voegen, te wijzigen of weg te laten;
  • gratis is voor de patiënt.
Een tolk vertaalt wat de zorgverlener en de cliënt zeggen

Access to medical care

In Belgium there are many services and professionals that can help you if you need information about health, if you have a health problem or if you are in an emergency situation.

A woman going to a doctor

How can I pay for health care?

Health care is expensive. If you are legally resident, you can register with a health insurance fund. When you are a member of a health insurance fund, there are various ways to reduce your medical costs:

  • Third-party payment scheme: you only pay the personal contribution to the doctor. This means that you pay € 6 for a consultation. Ask your doctor about this.
  • Centralized Medical Record (CMR): choose a permanent family doctor and ask him or her to keep a CMR. This will give him or her a full overview of your health and help him or her to accompany you. Your visits to a family doctor with a CMR will also be cheaper. The personal contribution is reduced from € 6 to € 4.
  • Increased reimbursement: if you have insufficient financial means you may be entitled to increased reimbursement. In this case, the health insurance fund reimburses a higher amount for medical costs. For instance, the personal contribution to the family doctor is reduced from € 1 with CMR and € 1.5 without CMR. Ask your health insurance fund about this.
What does it cost?

What to do if I am without legal residence status?

If you do not have legal residence status, you still have a right to medical care. For this you can apply for “urgent medical care” at the OCMW (Public Welfare Centre).

What is urgent medical care?

The right to medical care is a basic right for everyone, even for people who do not have legal residence status. The right to “urgent medical care” is established in the law. So, people without legal residence status also have access to health care.

A doctor decides whether the medical care is urgent or not. Urgent medical care is more than the care that you would get at a hospital’s emergency department. It can be both curative and preventive care in a hospital or with a doctor. In principle, it is necessary care. If your doctor thinks it is necessary, a consultation for contraception or an abortion can also be urgent medical care and paid for by the OCMW.

The doctor, other healthcare professionals and the OCMW have a legal obligation to respect your privacy and keep confidential the information they have about you. The information the OCMW gives to governmental services can only be used for paying the medical invoices.

What are the conditions for the “urgent medical care” procedure?

There are 3 conditions that have to be fulfilled in order to have a right to urgent medical care:

  • You must live in Belgium without legal residence status.
  • You must not be able to pay for the care yourself.
  • You must have a doctor’s certificate stating that it concerns “urgent medical care”.

What must I do to get “urgent medical care”?

You need to you to the OCMW where you live first, before you go to the doctor. In case of emergency, it is possible to get medical care from your doctor or an emergency department in a hospital without going to the OCMW first. You need to contact the OCMW as soon as possible (at the time you receive care or immediately afterwards).

The OCMW will check that you meet the conditions. It will do a social survey and ask you questions about your financial situation and your living situation. Sometimes the OCMW will visit you at home.

All family doctors can offer you medical care via the procedure for “urgent medical care”. A Community Health Centre (Wijkgezondheidscentrum or Maison médicale) often has experience with people without legal residence status.

You can also go to a CAW (Centre for General Well-being) if you need more information or legal help.

What are my rights if I have legal residence status?

Fedasil or the OCMW pay for the medical costs of asylum seekers, depending on where they are accommodated.

If you have an electronic residence card or in certain cases, an “appendix 15” temporary residence document, you can join a health insurance fund. Then your husband/wife, your children under 25 and your parents can register too. So, recognised refugees and subsidiary protected persons can register with a health insurance fund.

What if a healthcare professional does not speak my language?

A healthcare professional, such as a doctor or a social worker, can request an interpreter to translate in one of the following ways:

  • The interpreter is present during the consultation;
  • The interpreter translates via the telephone;
  • The interpreter translates via a webcam, if possible.

It is important to know that the interpreter:

  • is bound by professional confidentiality;
  • will speak in the first person (“I”);
  • is neutral and translates everything that is said without adding, changing or leaving information out;
  • is free of charge for the patient.
An interpreter translating what the healthcare professional and client are saying

Meer informatie of hulp nodig?

OCMW (CPAS)
Deze gemeentelijke dienst geeft sociale steun en is verantwoordelijk voor de procedure 'dringende medische hulp' die mensen zonder wettig verblijf toegang geeft tot medische zorg. Vind een OCMW in uw buurt:
Agentschap Integratie & Inburgering - Juridische Dienst Vreemdelingenrecht
Informatie over de wet rond verblijfsstatus, gezinshereniging, asiel en toegang tot gezondheidszorg. Vind een team in uw buurt:
02 205 00 55 (juridische helpdesk)
Wijkgezondheidscentrum
U kunt naar een huisdokter in een wijkgezondheidscentrum gaan. In een wijkgezondheidscentrum werken ook andere zorgverleners, zoals verpleegkundigen en sociale werkers. De zorgen zijn gratis. Vind een wijkgezondheidscentrum in uw buurt:
Geneeskunde voor het volk
U kunt naar een huisdokter in een praktijk van Geneeskunde voor het Volk gaan. In een praktijk werken ook andere zorgverleners, zoals verpleegkundigen en diëtisten. De zorgen zijn gratis. Vind een praktijk in uw buurt op de pagina ‘Groepspraktijken’:
Maison médicale
Medische, sociale en psychologische hulp in Franstalig België. Vind een Maison médicale in uw buurt:
Dokters van de wereld - Antwerpen
Gratis medische hulp - Elke maandag, woensdag en vrijdag van 9 u tot 12 u (inschrijvingen om 9 u)
03 231 36 41
Dokters van de wereld - Brussel
Gratis medische hulp
02 225 43 00
Dokters van de wereld - La Louvière
Gratis medische hulp
CAW - Centrum Algemeen Welzijn
Hulp bij allerlei vragen: een moeilijke relatie, medische, financiële, administratieve of juridische problemen, gezinsproblemen,... CAW's bieden ook begeleiding aan slachtoffers van geweld en misbruik. Vind een CAW in uw buurt:
Medimmigrant
Informatie en ondersteuning voor mensen zonder wettig verblijf die medische hulp nodig hebben, in Brussel.
02 274 14 33 of 02 274 14 34
Infopunt verblijf en rechtspositie - Atlas, integratie & inburgering Antwerpen
Informatie en advies over verblijfsrecht en andere rechten van vreemdelingen in de stad Antwerpen, ook over toegang tot gezondheidszorg.
03 270 33 36
Relais Santé Charleroi
Toegang tot medische zorg, opvang en sociale diensten voor mensen die uitgesloten zijn van reguliere zorg
071 31 98 05, 0473 11 03 58